Toolbox: Explosieveiligheid volgens ATEX
Alles over het voorkomen van explosies
In het nieuws horen we nog regelmatig over explosies. Een explosie kan zeer ernstige gevolgen hebben met verlies van levens en/of lichamelijke schade. Vaak zijn er ook andere vormen van schade, zoals verlies van productiviteit, boetes of schadeclaims, negatieve publiciteit, of het staken van de werkzaamheden. Om explosies te voorkomen, moeten bepaalde organisaties voldoen aan ATEX, Europese wetgeving rondom werken in een explosiegevaarlijke omgeving. Op deze pagina leest u wat een explosie is, hoe explosies ontstaan en aan welke ATEX-richtlijnen gelden voor welke organisaties.
Wat is een explosie?
Een explosie is eigenlijk een extreem snel verlopende brand. Door de chemische reactie wordt de lucht weggeblazen en veroorzaakt het een drukgolf, vaak met grote schade. In omgevingen met explosiegevaar is het belangrijk stoflagen te voorkomen of op tijd op te ruimen. Een explosie kan aanwezige stoflagen namelijk doen opvliegen, waardoor er een tweede explosie kan plaatsvinden. Dit proces kan zich herhalen in een volgende explosie, en zo verder.
Hoe ontstaat een explosie?
Als een stof, vloeistof of gas in enige vorm brandbaar is, kan deze een explosie veroorzaken. Naast een brandbare stof, is de mengverhouding van de stof met zuurstofhoudende lucht en aanwezigheid van een ontstekingsbron bepalend voor het ontstaan van een explosie. Voor de brandbare stof en vloeistof is er nog iets relevant, namelijk:
- Stof: hoe kleiner de stofdeeltjes zijn, hoe brandbaarder/explosiever het is.
- Vloeistof: dit wordt brandbaar als de temperatuur hoger is dan het vlampunt van de vloeistof.
Voor welke organisaties geldt de ATEX 153-richtlijn?
Sinds 1 juli 2006 is de ATEX 153 Richtlijn verplicht (daarvoor gold ATEX 137) voor bedrijven die werken met explosiegevaarlijke omgevingen. Denk daarbij aan organisaties als:
- chemische industrie
- spuiterijen
- mengvoederbedrijven
- voedingsmiddelenindustrie
Werkt uw organisatie met brandbare stoffen? Dan is het belangrijk een Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) te houden. Voor veel bedrijven is het duidelijk dat ze ATEX-plichtig zijn.
Bedrijven moeten zelf nagaan of ze moeten voldoen aan ATEX. In het arbobesluit artikel 3.5 staan de wetteksten hoe om te gaan met explosiegevaar. Is uw organisatie ATEX-plichtig? Dan bent u verplicht een explosieveiligheidsdocument (EVD) opstellen. In dit document staat wat uw organisatie doet om het ontstaan van brand en explosie te voorkomen. Hierin staat bijvoorbeeld beschreven:
- waar de explosiegevaarlijke zones zijn;
- wat de benodigde veiligheidsregels zijn;
- welke technische en organisatorische maatregelen uw organisatie neemt.
Specifieke werkplekken vallen niet onder ATEX-richtlijn 153: winningsindustrie, vervoersmiddelen, gastoestellen, springstoffen en gebieden die direct gebruikt worden voor medische behandeling van patiënten.
Waarvoor geldt de ATEX 114-richtlijn?
Materialen die in een explosiegevaarlijke omgeving staan, moeten voldoen aan de ATEX 114-richtlijn. Het gebruikte materieel moet de volgende markeringen hebben:
- CE-markering (met indien van toepassing het nummer van de certificerende instelling).
- Het typenummer van het product
- Het zeskantige Ex-teken, met specifieke codering voor welke toepassing dit materieel geschikt is
- Het fabricagenummer en het fabricagejaar van de fabrikant
- De naam van de keuringsinstantie, het jaartal en de certificaatcode
ATEX-codering op apparatuur bestaat uit de volgende onderdelen, zie afbeelding hieronder:
Sinds begin 2021 zijn fabrikanten van stoffen verplicht in hun productveiligheids-informatiebladen (SDS) de stofexplosiegegevens op te nemen. Dit staat in de REACH-wetgeving.
Welke diensten biedt DEKRA Industrial Safety rondom explosieveiligheid?
We helpen u graag met al uw vraagstukken rondom explosieveiligheid. Zoals:
- We onderzoeken of u ATEX-plichtig bent.
- We stellen een explosieveiligheidsdocument (EVD) voor u op. Dat doen we voor eenvoudige situaties (bijvoorbeeld een spuitwerkplek) tot zeer complexe situaties (industriële installaties).
- We testen of stoffen brandbaar en explosief zijn. We bieden alle mogelijke testen aan, zoals: explosie-test (classificatie: explosief of niet), MIE (Minimum Ignition Energy), MIT (Minimum Ignition Temperature; cloud/ layer) en LIT (Layer (5 mm) Ignition Temperature). We testen ook of stoffen thermisch stabiel zijn, of kunnen oxideren.
- We berekenen veerveiligheden (safety valves) en breekplaten (rupture disc).
- We bepalen alle benodigde maatregelen om explosies te voorkomen. Zowel aan de installatie en techniek, als in de bedrijfsvoering. Hierin voldoet u altijd aan de wet.
DEKRA Industrial Safety
+31 10 21 61 144
office​.industrialsafety​.nl@​dekra​.com